Ahilik Teşkilatının Kuruluşu (Ankara)
Bugünün modern esnaf örgütlerinin temeli Cumhuriyet döneminde atılmıştır. İlk esnaf hareketi 1949 yılında Ankara’da kurulan Esnaf Odaları’dır. 1950’de 5373 sayılı kanuna uygun olarak Ankara’da; “Esnaf ve Sanatkârlar Dernekleri Birliği” kurulmuştur. Bu birliğin öncülüğünde, 1951 yılında “Ankara Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet Kooperatifleri” kurulmuş ve kooperatifin başkanlığını Abdullah Caner yapmıştır. Caner’in ardından başkanlık görevini Fehmi Genç devralmıştır. Uzun süre başkanlık yapan Fehmi Genç, kurumda başarılı çalışmalara imza atmış ve 1996 yılında bayrağı Ali Rıza Ercan’a devretmiştir.
Cuma Toplantıları
Kuruluş gerçekleştikten sonra her Cuma günü, Türkiye Halk Bankası Toplantı Salonu’nda dernek başkanı ve idarecilerin katılımıyla toplantılar yapılmaya başlandı. “Cuma Toplantıları” adı verilen bu görüşmelerde; esnaf ve sanatkârların maddi ve manevî ihtiyaçları görüşülerek, mesleki kuruluşların amaç maddeleri ve hedefledikleri ‘doğru hizmet edebilme faaliyetleri’ üzerinde konuşulurdu. Cuma toplantılarına, Türkiye Halk Bankası Genel Müdürü Nusret Namık Uzgören ve ilk başkan Abdullah Caner öncülük ederdi.
Burada esnaf ve sanatkârların ilgili olduğu kuruluş ve idareciler bu toplantılara davet edilir, meseleler yüz yüze konuşulur, esnaf ve sanatkârların taleplerinin ilgili makam ve şahıslara ulaşması sağlanırdı. Ahilik ve Osmanlı dönemindeki hizmet alanları teşhis ve tespit edilerek esnaf için günün ve geleceğin sorunlarına yönelik çözümler aranır, kalıcılık için mücadele verilirdi.
Cuma toplantılarının bir diğer önemi de esnaf ve sanatkârların en önemli ihtiyacı olan kredi temini için ilk adımın bu toplantılar sayesinde atılmasıdır. Türkiye Halk Bankasının 1938 yılında faaliyete geçmesiyle kurulan Ankara, İzmir, İstanbul halk sandıkları 10-20 kişilik gruplar halinde esnafa kredi vermeye başladı. Dönemin cumhurbaşkanı Celal Bayar, meclis başkanı Refik Koraltan, ticaret bakanı Hayrettin Erkmen, Enver Güreli, Fetih Çelikbaş gibi birçok bakan, esnafların Cuma toplantılarına katılarak teşkilatın güçlenmesi için katkıda bulunmuşlardır.
Esnaf Sarayı yapılıyor
Esnaf ve Sanatkârlar Dernekleri Birliği hizmetlerine Ulus’taki Konya Sokakta bulunan binasında başladı. Daha sonra ihtiyaca yeterli karşılığı vermediği gerekçesiyle buraya yıkım kararı verildi ve yine aynı sokaktaki Vehbi Koç’un binasına kiracı olarak taşınıldı. 1960’da ise “Esnaf Sarayı” yapımı için faaliyet başladı ancak bu faaliyetler bir yıl askıya alındı. 1961’de Fehmi Genç’in başkan olmasıyla tekrar başlayan yeni bina çalışmaları çeşitli zorluklarla devam etti. Dönemin Başkanı Fehmi Genç daha sonra o süreci şöyle anlatır:
“Yardım için ulaşılabilecek tüm kuruluşlara müracaat ettik fakat bir sonuç alamadık. Kredi taleplerimiz geri çevrildi. 1963 yılına kadar yaptığımız girişimlerden bir sonuç elde edemememize rağmen o yıl 100 bin lira ile binanın projesini çizdirdik. Böylece elimizdeki para ile esnafımız için ilk esnaf sarayının temelini atmış olduk. Bu süreçte binanın yapımı ile ilgili olarak pek çok zorlukla karşılaştık ve sorunlarımız uzun süre çözümsüz kaldı. En sonunda dönemin başbakanı Sayın Demirel, siteler fonundan 300 bin liranın esnaf sarayı için kullanılmasına izin verdi. Böylece binanın yapılmasına başlandı. Birlik idarecilerimiz ve esnaflarımızın yardım ve gayretleriyle altı senede tamamlanan esnaf sarayı birliğimize teslim edildi.”
Bu başlangıcın ardından faaliyetlerine devam eden Esnaf ve Sanatkârlar Dernekleri Birliği’nin kurucu üyeleri listesi şöyle idi:
Abdullah Caner-Şoför-Nakliyeci
Halit Tuter-Berber
Naim Çapcı-Otelci
Hasan Tez-Fırıncı
Sabri Özkan-Kasap
Fehmi Genç-Tuhafiyeci
Niyazi Esenkal-Oto Sanatkârı
Adnan Anafarta-Gazozcu
Nurettin Demirkol-Demirci
Denetim Kurulu Üyeleri
Hüznü Altuğ-Berber
Rıza Altınyay-Madeni İşler
Hüsnü Ertürk-Fırıncı
İlk Kurulan Kefalet Kooperatiflerinin Üyeleri
Abdullah Caner-Şoför-Nakliyeci
Enver Evecan
Niyazi Çapcı-Otelci
Mahmut Artan-Şoför
Halit Tüter-Berber
Sabri Özkan-Kasap
Lütfi Şahin-Nakliyeci
Hikmet Şahin Küçük-Şoför
Rıza Altınyay-Madeni İşler
Sabahattin Alptekin-Kahveci
Reşat Munzur-Kasap
Fehmi Genç-Tuhafiyeci
Bülent Acar-Tuhafiyeci
Denetçiler
Sıtkı Özen-Halk Bankası Genel Müdür Vekili
Adnan Anafarta-Gazozcu
Hüsnü Altuğ-Berber
Abdurrahman Baysal-Motorlu Nakliyeciler
Hilmi Çetin Kasap
TESK’in İlk Yönetim Kurulu Üye Listesi
Abdullah Caner-Ankara
Sabahattin Yörükoğlu-Erzurum
Şevki Demirer-Çorum
Veysel Sayer-Yozgat
Reşat Güzelboy-Gaziantep
Turan Karayaprak-Sivas
Kasım Önadım-Bursa
Naim Çapcı-Ankara
Nizamettin Urgan-Niğde
Mehmet Bağdekal-Adana
Zekeriya Tahtacıoğlu-Samsun
Niyazi Ecevit-Sivas
Ahmet Gencay-Şoförler Odası
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Vakfı; 2001 yılında adını, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Ahilik Vakfı olarak mahkeme kararı ile tescil ettirmiştir.
